Poprzedził go festyn w młynie prowadzony z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa. W scenerii niegowskiego młyna „Nowość” z roku 1928, wyjątkowego przymłyńską gazownią i silnikiem na gaz ssany syst. Otto, poprowadziliśmy jubileuszową edycję X Międzynarodowego Warsztatu Archeologii Przemysłowej.
Pierwsza jego sesja odbyła się w maju 2013 w świdnickim Domu Technika, na drugą zaprosiliśmy zainteresowanych ochroną dziedzictwa przemysłowego do Niegowa, pragnąc tym promować również to unikatowe dzieło przemysłu wiejskiego Mazowsza.
Patronat nad Warsztatami i poprzedzającymi je Europejskimi Dniami Dziedzictwa objęli: Marszałek Województwa Mazowieckiego, Wojewoda Mazowiecki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kujawska Fabryka Maszyn Rolniczych KRUKOWIAK.
W jubileuszowych Warsztatach udział wzięło ok. 30 osób, w tym Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, dyrektorzy delegatur z Siedlec, Ostrołęki, Ciechanowa, Miejski Konserwator Zabytków z Żyrardowa, Dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków MkiDN.
Gościem wyjątkowym był inż. Ryszard Witkowski, pierwszy lotnik Rzeczypospolitej, który podzielił się wspomnieniami z Grunowa, dzisiaj Jeżowa Sudeckiego, w którym pojawił się już w 1945 r. w grupie Wawelberczyków oswajających słynną Szkołę Szybowcową i obejmujących ją w polskie władanie. Swoim wystąpieniem Ryszard Witkowski, a mówił o zabytkach lotniczych Jeżowa Sudeckiego, anonsował październikową Międzynarodową Konferencje „Pomniki Dziedzictwa Lotniczego Polski”, która odbędzie się właśnie w Jeżowie, ikonie polskiego szybownictwa.
Pierwszego dnia Warsztatów swoje prace na polu historii techniki i archeologii przemysłowej prezentowali:
– Sylwester Roszak, prezentujący Muzeum Techniki Rolniczej i Gospodarstwa Wiejskiego w Redeczu Krukowym, muzeum wyjątkowe, stworzone siłą woli jednego człowieka – Janusza Borkowskiego,
– Stanisław Januszewski, który nawiązując do gazowni przymłyńskiej Niegowa mówił o zabytkach gazownictwa polskiego i ich walorach jako źródła informacji, prowadzącego ku wielorakim relacjom na linii człowiek – technika – środowisko,
– Ryszard Kozdron, przedstawił dzieje maszyny – lokomobili parowej i jej zastosowań w rolnictwie, szeroko odsyłając przy tym ku kolekcji lokomobili parowych Narodowego Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spozywczego w Szreniawie.
Po południu odwiedziliśmy pomniki dziedzictwa Niegowa – kościół parafialny i pałac w Niegowie, w którym od wielu lat gospodarują siostry Samarytanki, służąc niepełnosprawnym. Wprowadzono nas również do Izby Muzealnej dedykowanej założycielce Zgromadzenia, słudze Bożej Wincencie, Jadwidze Jaroszewskiej, pełnej ciepła wspomnień i przedmiotów, z którymi za życia obcowała.
Kolejnego dnia prezentowano wystąpienia:
– Michała Krasuckiego, który z ogromnym znawstwem materii opowiadał o kapitanach przemysłu warszawskiego XIX stulecia i ich dziełach, fabrykach otwierających czas industrializacji Królestwa Polskiego,
– Ewy Grzegorzak – Łoposzko, która przeniosła nas na Górny Śląsk, odsłaniając bogate karty dziejów śląskiej porcelany,
– Stanisława Januszewskiego, prezentującego rzecz o wynalazczości kręgu Wielkiej Emigracji, 1831 -1871, wspartą na oryginalnych studiach prowadzonych w archiwach urzędów patentowych Anglii, Belgii, Francji, Włoch i USA, studiach przywracających kulturze polskiej nieznane dotychczas patenty wynalazcze (ok. 300) niemal 200 twórców (wykład ten przyciągnął uwagę grupy 15 gimnazjalistów Zabrodzia, który w towarzystwie swego nauczyciela młyn odwiedzili) słuchając również
– Macieja Wąsa, rzecz o elektryfikacji Rosji i społecznych jej aspektach, o kosztach przemian społecznych i gospodarczych Rosji.
Warsztatom, jak zawsze, towarzyszyło wydawnictwo „Technika w dziejach cywilizacji. Z myślą o przyszłości”, tym razem jego tom dziewiąty, w którym pomieszczono prace nadesłane na tegoroczne Warsztaty, których wachlarz był szerszy i obejmuje też studia autorstwa historyków górnictwa Eufrozyny Piątek i Wojciecha Preidla, Piotra Pluskowskiego – o traktorach czeskiej proweniencji i Jakuba Marszałkiewicza – prezentującego wybrane samoloty lotnictwa ogólnego w Polsce. Uczestnicy Warsztatów mogli też nabyć tom czwarty „Archeologii Przemysłowej w Polsce”, obejmujący garść studiów sięgających historii techniki i ochrony zabytków techniki, m.in. górnictwa, architektury przemysłowej, komunikacji tramwajowej Lwowa,
lotnictwa, techniki w rolnictwie, budownictwa i rzemiosła wiejskiego.
O archeologii przemysłowej w młynie, przysposabianym na Muzeum Młynarstwa i Piekarnictwa wielokrotnie jeszcze będziemy mówili. Powtórnie spotkamy się w kwietniu 2014 r., przy okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków. Przybliżymy dzieła, które znalazły miejsce na liście Światowego Dziedzictwa
