Stopień wodny Bartoszowice (jaz i śluza) – magazyn iglic – jaz opatowicki – Wyspa Opatowicka – śluza Opatowice
czas: ok. 2 godz.
położenie i dojazd: dzielnica Bartoszowice, wschodni kraniec Wielkiej Wyspy, przy ul. Braci Gierymskich, dojazd do Pętli Bartoszowickiej, następnie dojście pieszo ok. 1 km.
SKRÓCONY OPIS OBIEKTÓW:
Stopień wodny Opatowice – Powstał w latach 1914-1916 w czasie tzw. drugiej kanalizacji Odry w celu utrzymania bezpieczeństwa powodziowego tej części miasta. Jaz piętrzy również wodę na potrzeby żeglugi.
Jaz Opatowice – współczesny jaz został oddany do użytku w 1985 r. żelbetowy jaz sektorowy, trzyprzęsłowy, z dwoma filarami w nurcie rzeki, sterowany hydraulicznie. Na przyczółkach jazu skonstruowano kładkę żelbetową służącą ruchowi pieszemu i rowerowemu. Pierwszy jaz powstał w 1897 r. 80 m wyżej. W pierwszej ćwierci XX w., po powodzi 1903 r., zdecydowano się na przebudowanie stopnia. Powstał wtedy jaz kozłowo – iglicowy, którego reliktem jest kamienny filar , wciąż widoczny przy nowoczesnym jazie.
Śluza Opatowice – Ceglana śluza komorowa z parą wrót wspornych wykonanych w konstrukcji nitowanej, pochodzi z lat 1913-1917. Znajduje się po drugiej stronie wyspy Opatowickiej, na wysokości jazu. Na wyspie, pomiędzy jazem a śluzą, zlokalizowany jest obecnie park linowy oraz pozostałości po przedwojennej przystani turystycznej, użytkowanej też po 1945 r.
Magazyn iglic starszego jazu Opatowice – niewielki budynek na rzucie prostokąta z charakterystycznym elementem elewacji: murem pruskim, znajduje się tuż przy jazie Bartoszowice, na wschód od jazu Opatowice. Z tym drugim jazem budynek połączony był torowiskiem szynowym – iglice transportowano na wózkach towarowych. Obok bud. magazynu znajduje się wciągarka jazowa jazu kozłowo – iglicowego, służąca do stawiania i opuszczania kozłów.
Stopień wodny Bartoszowice – Powstał jako stopień piętrzący wodę na tym odcinku Odry, w latach 1913-1917.
Jaz Bartoszowice – Zlokalizowany została na Kanale Powodziowym, dzięki czemu w czasie wezbrań nadmiar wód przepuszczany był kanałem powodziowym wzdłuż Wielkiej Wyspy, aż po Mosty Warszawskie, gdzie kanał łączy się z dorzeczem Starej Odry. Jaz jest trzyprzęsłowy, posiada dwa filary z rozbudowanymi maszynowiami oraz most wsparty na przyczółkach i filarach. Przelewanie wód odbywa się za sprawą zamknięcia segmentowego (pomiędzy środkowymi przęsłami) i przepływom stałym (po bokach). W przypadku remontu (co można obserwować obecnie) istnieje możliwość zamknięcia wszystkich przęseł iglicami. Bardzo charakterystycznym jego elementem jest most stalowy, który w czasie II wojny światowej został wysadzony, a następnie odbudowany w 1948 r.
Śluza Bartoszowice – zlokalizowana po drugiej stronie mostu jazowego, na wschód od jazu, na Kanale Nawigacyjnym. Śluza posiada wrota stalowe, dwuskrzydłowe oraz nowoczesne wrota przeciwpowodziowe (z 2006 r.). W roku 2004 odbudowano most stalowy nad głową dolną śluzy (z inicjatywy FOMT i RZGW, za sprawą przeniesienia zabytkowego mostu ze stopnia wodnego w Lipkach). Sterownia obiektu jest powojenna, pulpit sterowniczy wraz z urządzeniami uległ modernizacji po 2006 r. Pomiędzy jazem i śluzą nadal istnieje poniemiecki dom kierownika stopnia wodnego.
