Wirtualny spacer po Muzeum Odry http://fototrio.pl/pano/fomt1/
Przystępując do organizacji we Wrocławiu Otwartego Muzeum Techniki kierujemy się potrzebą ochrony aktywnej dziedzictwa przemysłowego i technicznego. Punktem wyjścia jest dla nas bogaty katalog zabytkowych budowli technicznych Wrocławia. To budowle hydrotechniczne Odry, jazy, których proweniencja sięga średniowiecza – jak jaz kozłowo-iglicowy „Psie Pole” z 1897 r., śluzy „Mieszczańska” i „Piaskowa” z XVIII/XIX wieku, śluzy pociągowe współczesnego kanału żeglugowego – jak śluza „Różanka” z wrotami segmentowymi z 1916 r. -, kryjące w sobie zapis przemiany technicznej inżynierii wodnej, dziejów regulacji Odry, ochrony przeciwpowodziowej, żeglugi. Przywołajmy budowle energetyczne, rynny robocze młynów „Klara” pochodzące z XIV w., młynówki „Marii” z poł. XIX w., wreszcie wrocławskie elektrownie wodne z lat 20-tych XX wieku, pracujące do dzisiaj w oparciu o oryginalne wyposażenie. To porty odrzańskie – jak Port Miejski z 1897-1901 r. -, nabrzeża przeładunkowe, mosty różnych systemów – jak kamienny, sklepiony most „Oławski” z 1876 r. i stalowy, wiszący most „Grunwaldzki” z 1908 r., dworce kolejowe – jak Dworzec Główny z 1854 r. i Świebodzki, 1874, bogaty katalog architektury przemysłowej XVIII/XX stulecia prowadzący nas ku procesom przemiany techniki i organizacji przestrzeni, industrializacji Wrocławia i cywilizacyjnej roli rzeki. Na tych to m.in. budowlach zasadzić pragniemy model Muzeum Techniki, Otwartego – bowiem oprzeć je pragniemy na materialnym dokumencie dziedzictwa występującym w związku z sytuacją przestrzenną, z krajobrazem kulturowym i przyrodniczym. Otwarte Muzeum Techniki objąć winno, w pierwszym rzędzie, obszar śródmiejskiego węzła wodnego z wyspami: Tamką, Piaskową, Słodową i Bielarską, teren wzdłuż Odry Północnej i Południowej, od Kępy Mieszczańskiej i budowli hydrotechnicznych wrocławskich elektrowni wodnych do zakładu wodociągowego „Na Grobli”, z enklawami Dworca Głównego, Świebodzkiego, dawnej kolejki trzebnickiej, Hali Ludowej Maxa Berga z 1913 r., Browaru „Piast”z 1894 r, zajezdni tramwajowych, wodociągowej wieży ciśnień przy ul. Sudeckiej z 1903/1904 r., przepompowni ścieków, portu miejskiego etc. Katalog ten dopełniamy zrewaloryzowanymi dziełami techniki – zabytkowym wozem tramwajowym typu Linke-Hofmann, adaptowanym na tramwaj -kawiarnię (funkcjonujący od 1993 r. na stałej linii tramwajowej) a także odbudowanym holownikiem parowym „Nadbor”, który eksponowany jest na Odrze Śródmiejskiej. Pozycję szczególną przypisujemy kompleksowi wodociągowemu „Na Grobli”, którego twórcy stworzyli w latach 1866-1871 imponujące dzieło wyrażające też romantyczne wizje sił techniki kreujących nowe światy. Wodociągowa wieża ciśnień kryje w swym wnętrzu maszynownię z dwoma agregatami pompowo-parowymi, stojącymi – jakich niewiele w Europie. Zakład wodociągowy to otwarta księga dziejów zaopatrzenia miasta w wodę i historii techniki. Jej kolejne stronice wypełniają budowle i urządzenia techniczne Przepompowni „Świątniki” (m.in. leżące silniki parowe pomp tłokowych, generatory prądu stałego o napędzie parowym z 1903 r.), wodociągowej wieży ciśnień Karla Klimma z 1903/4 r. i Zakładu Uzdatniania Wody „Mokry Dwór” – współczesnego nam. Proponujemy przysposobienie zabytkowej wieży ciśnień do zadań Muzeum – Laboratorium, Muzeum – Szkoły. Chcemy je związać z programami kształcenia ustawicznego kadr technicznych oraz ośrodkiem studiów i dokumentacji zabytków. Obiekt ten winien stać się nie tylko jądrem Muzeum Techniki, także placówką badawczą i metodyczną historii techniki i archeologii przemysłowej oraz oświaty technicznej operującą w skali szerszej aniżeli Śląsk i Nadodrze. Program Otwartego Muzeum Techniki to ekspozycja cywilizacyjnej i kulturotwórczej roli rzeki, rozwoju żeglugi odrzańskiej, energetyki wodnej, gospodarki komunalnej, przemysłu i tradycji naukowych oraz technicznych Wrocławia. Prowadzi ku nowemu spojrzeniu na Odrę, zwrotowi miasta ku rzece, aktywizacji gospodarczej i kulturalnej stref dzisiaj socjologicznie zdegradowanych. Wykraczając poza granice Wrocławia, sięgając ku Nadodrzu – uruchamiać winien społeczną aktywność na rzecz właściwej gospodarki substancją materialną otaczającego nas środowiska – zabytek techniki w nim osadzony prowadzić może ku lepszemu rozumieniu „kodu genetycznego” – wciąż determinującego nasze działanie, ujawniać i objaśniać zadania stojące przed nami, tu i teraz: w sferze produkcji przemysłowej, komunikacji i gospodarki komunalnej, ochrony środowiska, życia codziennego mieszkańców miasta, rekreacji i wypoczynku. Pragniemy by wrocławskie Muzeum Techniki stało się placówką otwartą na procesy zachodzące w nas i wokół nas. Definiować pragniemy je bardziej w kategoriach ruchu społecznego aniżeli tradycyjnej instytucji upowszechniania kultury. Odwołując ku trwałym składnikom i wartościom dziedzictwa cywilizacyjnego, posługując się dziełami kultury technicznej, chcielibyśmy pozostać otwartymi także na poszukiwania nowej formuły muzealnictwa technicznego i masowej edukacji technicznej społeczeństwa – włączając się w ruch ogarniający od kilkunastu lat Europę, również w spadku przeszłości poszukującej czynników wzrostu. Prace konserwacyjne w maszynowni wieży ciśnień „Na Grobli” chcielibyśmy prowadzić siłami studentów Politechniki, Uczelni Wyższych i uczniów szkół technicznych Wrocławia. Pomnik techniki zyskałby przy okazji funkcji swoistego narzędzia dydaktycznego w procesie kształcenia mechaników, elektryków, chemików i innych. Mógłby stać się również wdzięcznym obiektem współpracy międzynarodowej – swoistych warsztatów konserwatorskich. Taką propozycję zgłosiłem w czerwcu 1994 r. na Międzynarodowym Kongresie Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego (TICCIH), który odbywał się w Montrealu i Ottawie (Kanada). Spotkała się tam z zainteresowaniem, podobnie jak pogląd, że taka współpraca Fundacji z TICCIH obok waloru symbolicznego znakomicie wsparłaby wysiłki właścicieli wrocławskich dzieł techniki o wartościach zabytkowych, zwłaszcza MPWiK, na rzecz przywrócenia Europie jednego z zapoznanych jej skarbów.
Interaktywne muzeum techniki: